Nefaset Kesintisi Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış
Son zamanlarda, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet hakkında düşündükçe aklımda bazı kavramlar dönüp duruyor. Birkaç gün önce, İstanbul’da bir toplu taşıma aracında yaşadığım bir olay, beni bir konu üzerinde derinlemesine düşünmeye itti: “Nefaset kesintisi”. Pek çok kişinin göz ardı ettiği bir kavram belki ama aslında toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve çeşitliliğe karşı gösterilen önyargıların somut bir yansıması. Hepimiz, bazen “kesik kesik” bir şekilde yaşadığımız toplumsal rollerin baskısını hissederiz. Ancak bu kesintilerin ne kadar derin olduğunu ve hangi grupları nasıl etkilediğini anlamak çoğu zaman zor olabilir. İşte bu yazı, “nefaset kesintisi”ne ve onun farklı toplumsal gruplar üzerindeki etkilerine dair gözlemlerimi, deneyimlerimi ve düşüncelerimi paylaşmak istiyorum.
Nefaset Kesintisi Nedir? Bir Kavramı Anlamak
Peki, “nefaset kesintisi” tam olarak ne demek? İlk duyduğumda, bu terimin genellikle bir durumun kesildiği, duraksadığı ya da bir şekilde engellendiği anlamına geldiğini düşündüm. Ancak daha derinlemesine düşündükçe, bu kesintilerin sadece fiziksel ya da ekonomik olmadığını, toplumsal ve kültürel boyutları olduğunu fark ettim. Nefaset, aslında bir kişinin doğal akışını, normalde olması gereken şeyleri engelleyen, durduran bir kesintidir. Bu, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, ırkçılık, sınıf farkları ve daha birçok toplumsal yapının etkisiyle bireylerin hayatını zorlaştıran bir durumdur.
Örnek vermek gerekirse, İstanbul’da her gün metroya bindiğimde, karşımda çoğu zaman kadınların, gençlerin ve LGBTQ+ bireylerin toplumsal hayatta daha görünür olabilmesi için ne kadar büyük bir çaba sarf ettiklerini gözlemliyorum. Ancak bu çaba, çoğu zaman “nefaset kesintileri” ile kesiliyor. Kadınlar, iş hayatında ya da kamusal alanda, erkeklere kıyasla hala daha fazla engelle karşılaşıyorlar. Ya da LGBTQ+ bireyler, toplumsal normlara uymadıkları için ya da önyargılarla mücadele ettikleri için sürekli olarak bir “kesinti” yaşıyorlar. Bu, sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik ve duygusal bir kesinti.
Nefaset Kesintisinin Toplumsal Cinsiyet ve Çeşitlilik Üzerindeki Etkileri
Bir gün, sabah işe giderken yine kalabalık bir otobüse bindim. Gözlerim, yanımdaki kadının, çok bilindik ama aynı zamanda çok acı verici bir şekilde, bir erkek yolcunun sözlü tacizine uğramasına tanıklık etti. Kadın, sesini çıkarmadan, gözlerini yere indirerek sustu. O an, toplumsal cinsiyet rollerinin ne kadar güçlü ve kısıtlayıcı olduğunu bir kez daha hissettim. Nefaset kesintisinin, kadınların yaşamını nasıl zorlaştırdığını o kadar net bir şekilde gördüm ki, bu olay bana şunu hatırlattı: Kadınlar, sadece fiziksel değil, aynı zamanda toplumsal olarak da kesintiye uğratılıyorlar. Erkeklerin egemen olduğu bu dünyada, kadınların görünürlüğü, bazen sadece “görünmek” değil, aynı zamanda seslerini duyurabilmekle ilgili bir mücadele haline geliyor. Bu kesintiler, kişisel özgürlüğün, kimliklerin ve varoluşun önündeki engelleri oluşturuyor.
Bir başka örnek ise, LGBTQ+ bireylerin toplumda yaşadığı “nefaset kesintisi” ile ilgili. Geçen gün, bir arkadaşım bana, ailesinin eşcinsel olduğunu öğrenince nasıl tepki verdiğini anlattı. “Ne yapmalıyım, ne söylemeliyim?” diye sorarken, gözlerinde büyük bir korku vardı. Toplumsal normlardan dışlanma korkusu, henüz kendi kimliğini keşfetmeye çalışan bireyler için devasa bir engel. Hem cinsel kimlik hem de cinsel yönelim ile ilgili yaşanan bu kesintiler, bireylerin kendilerini özgürce ifade etmelerini engelliyor. Çoğu zaman, toplumsal cinsiyet normlarına uymayanlar, ya dışlanıyor ya da bir kenara itilerek “normal” olanın dışına çıkmamaları isteniyor. Bu noktada, nefes almak bile bir kesintiye dönüşüyor.
Sosyal Adalet ve Nefaset Kesintisi: Değişim İçin Ne Yapmalıyız?
Sosyal adalet, toplumun her bireyine eşit fırsatlar sunması gerektiğini savunur. Fakat ne yazık ki bu, pratikte pek de kolay bir şey değil. Sokakta gördüğüm, etrafımdan duyduğum birçok şey, aslında “nefaset kesintisi”nin toplumsal cinsiyet, ırk, sınıf, ve cinsel yönelim gibi farklı katmanlarda nasıl devreye girdiğini gösteriyor. Bu kesintilerin farkında olmak ve bu yapıları kırmak, bizim gibi her gün bu mücadeleyle karşılaşanlar için ne kadar önemli, anlatamam. Çünkü değişim sadece teoride değil, sokakta, işyerlerinde, evlerde de yaşanmalı. Bu anlamda, bir toplumda sosyal adaletin tam anlamıyla işleyebilmesi için, bu “kesintilerin” önüne geçilmesi gerekir.
Benim gibi bir sivil toplum çalışanı olarak, toplumsal cinsiyet eşitliği, çeşitlilik ve sosyal adalet üzerine her gün düşündüğümüzde, “nefaset kesintisi”nin toplumsal yapıyı nasıl etkilediğini görmek daha kolay. Çalıştığım kurumda da benzer kesintileri gözlemliyorum. Birçok insan, sadece cinsiyetleri veya kimlikleri nedeniyle fırsat eşitsizliği yaşıyor. Bu kesintiler, hayatlarını ne kadar zorlaştırıyor, insanları ne kadar geri itiyor, ve en önemlisi bu kesintilerin her birinin sonucunda toplum nasıl daha da bölünmüş hale geliyor?
Sonuç: Nefaset Kesintisinin Farkına Varalım
Özetle, “nefaset kesintisi” sadece bir kelime ya da bir kavram değil. Bu, toplumda farklı kimliklerin, cinsiyetlerin, ırkların ve sınıfların önünde sürekli engeller yaratmakla ilgili derin bir mesele. Her bireyin daha eşitlikçi bir toplumda yaşama hakkı olduğu bir dünyada, bu kesintileri fark etmek ve bunları ortadan kaldırmaya yönelik adımlar atmak hepimizin sorumluluğu olmalı. Ve belki de bir gün, bu kesintiler geride kalır ve herkes, kimliğiyle, cinsiyetiyle, rengiyle, cinsel yönelimiyle özgürce var olabilir. O gün gelene kadar ise, birbirimizin hayatlarını anlamaya çalışmak, empati kurmak ve bu kesintileri aşmak için her an bir şeyler yapabiliriz.